Op 12, 13 en 14 januari 2024 hebben we meegedaan met de Midwintertelling van Sovon. Dit is een jaarlijkse simultaantelling waarbij vogeltellers in het hele land, en zelfs internationaal, op pad gaan om watervogels te tellen.
Voor de Vogelatlas hebben we ons als doel gesteld om alle watervogels van de Bommelerwaard te tellen. Een deel van het atlasgebied was al geclaimd door tellers, via de claimkaart van Sovon. Een groot deel, waaronder het westelijke kommengebied, was echter nog vacant. Dit stuk hebben Cassandra en Arnout voor hun rekening genomen middels een epische driedaagse telinspanning.
Met vijf bij de atlas betrokken tellers hebben we ongeveer 33.500 watervogels geteld van 44 soorten. De top 10 is in bijgevoegde tabel weergegeven. Het resterende gedeelte van de Bommelerwaard is door andere tellers in kaart gebracht. Daarvan hebben wij de gegevens (nog) niet, maar Sovon beschikt over alle data.
Een belangrijke witte vlek in de vogeltellingen is hiermee ingevuld!
Soort |
Aantal |
Kolgans |
8.748 |
Grauwe Gans |
4.987 |
Brandgans |
4.195 |
Kokmeeuw |
2.405 |
Meerkoet |
2.392 |
Kuifeend |
1.875 |
Smient |
1.667 |
Krakeend |
1.666 |
Wilde Eend |
1.064 |
Stormmeeuw |
859 |
Top 10 soorten watervogels met hoogste aantal, Midwintertelling Bommelerwaard 2024, o.b.v. resultaten van vijf tellers in 19 telgebieden.
Â
Smienten en krakeenden in de Hoofdwetering ten zuiden van Kerkwijk.
We kunnen alweer bijna aan de slag met de kilometerhoktellingen voor de winter. Op 1 december is het zover. Iedereen die afgelopen broedseizoen kilometerhoktellingen uitgevoerd heeft, gaat opnieuw dezelfde hokken tellen. De telling wordt grotendeels op dezelfde wijze uitgevoerd als de broedvogeltellingen. Een uitgebreide uitleg is in de handleiding te vinden, hieronder een korte samenvatting van de telrichtlijnen:
- Er zijn twee telperiodes, in beide periodes dient het kilometerhok één keer bezocht te worden:
- 1 december 2023 - 15 januari 2024
- 16 januari - 28 februari
- Tijdsduur is wederom 1 uur per km-hok, waarbij de telling weer met LiveAtlas uitgevoerd dient te worden.
- Bezoektijd: 1 uur NA zonsopkomst tot 1 uur VOOR zonsondergang
- Probeer de telling in de ochtend uit te voeren, vogels zijn dan het meest actief.
- Tel gebiedsgebonden vogels, dus vogels die een binding hebben met je kilometerhok. Ganzen die hoog in V-formatie overvliegen, mogen dus genegeerd worden.
- Er hoeven uiteraard geen broedcodes ingevoerd te worden voor deze telling. :)
- Als je je vertrouwd genoeg voelt met LiveAtlas, dan graag ook exacte locaties aangeven. Dit is een extra handeling in de app, als dat je telling te veel remt, dan niet doen.
- Geef waarnemingen van bijzondere of zeldzame soorten door via atlas@
natuurwachtbommelerwaard.nl.
Â
Enkele tips voor een vliegende start
- Naast standvogels als merel, roodborst, fuut, etc. komen er in de winter heel wat nieuwe soorten bij. Oefen een aantal typische wintervogels, zowel op zicht als op geluid. Dit zijn bijvoorbeeld:
- Oefen roepjes. Er wordt weinig meer gezongen in de winter, en de roepjes van pimpelmees, koolmees, staartmees en boomkruiper kunnen verdacht veel op elkaar lijken. Sijs en keep laten zich nauwelijks zien maar zijn goed aan hun roep te herkennen. Ook de koperwiek heeft een kenmerkend geluid. Kramsvogels zijn vaak beter zichtbaar, maar deze vallen ook op door hun geluid. Oefen alvast in het veld, en kijk op www.vogelbescherming.nl om een aantal roepjes te beluisteren.
- Oefen het tellen van grote groepen watervogels.
- Ga na of je nog weet hoe LiveAtlas werkt, doe eventueel een (korte) oefentelling.
- Het makkelijkste is om dezelfde route door het kilometerhok aan te houden als in het broedseizoen.
- Vermijd hoogwater, zodat je dezelfde route aan kan houden als in het broedseizoen.
- Kleed je warm aan…
Geef de telresultaten graag tijdig aan ons door, via atlas@
Winterse foto’s
Fotografen opgelet! Van heel wat winterse soorten missen we nog foto’s, zowel van de zangvogels (koperwiek, kramsvogels, sijs, goudvink, etc.) als van de watervogels (nonnetje, brilduiker, smient, etc.). Voor het boek zijn ook foto’s van winterse landschappen welkom. Een lijst met soorten waar we graag nog foto’s van ontvangen is hier te vinden. Op deze pagina staan ook de eisen waar de foto’s aan moeten voldoen.
Extra tellingen 2024
We zijn bezig met het plannen van extra tellingen voor soorten die lastig te tellen zijn tijdens de kilometerhoktellingen. Als eerste staat de midwintertelling van 13 en 14 januari op het programma. Tijdens dit evenement gaan we ganzen en zwanen tellen, met de nadruk op de slecht onderzochte gebieden in de kom. Ook ransuilen (roestplaatsen) en patrijzen komen vroeg in het jaar aan bod. Extra informatie volgt snel.
Veel plezier met de wintertellingen!
Op zaterdagochtend 9 december organiseren de Natuurwacht Bommelerwaard en Sovon een cursusochtend watervogels tellen. Op deze ochtend krijg je uitleg over de manier om watervogels te tellen, de gegevens meteen in het veld door te geven en ga je op pad om in een groepje een telling te oefenen.Â
Nederland is het belangrijkste watervogelland van Europa. ’s Winters trekken miljoenen watervogels naar ons toe. Ook in de Bommelerwaard en de omgeving van Den Bosch kom je veel ganzen, eenden, reigers en andere soorten tegen. Informatie over hoe het met ze gaat is belangrijk om ze te kunnen beschermen. Met het Meetnet Watervogels brengt Sovon de aantallen en verspreiding van watervogels met hulp van meer dan 1200 vrijwilligers in kaart. In samenwerking met vogelwerkgroepen in de regio. Deze ochtend zijn Jan Schoppers en Albert de Jong van Sovon aanwezig om uitleg te geven. Neem je verrekijker en telescoop (als je die hebt) mee.
Deze ochtend vormt ook een mooi opwarmertje voor de Midwintertelling van half januari waar we tellers voor zoeken voor onze Vogelatlas Bommelerwaard. Met deze eenmalige telling willen we met name de verspreiding van ganzen en zwanen in de winter goed in kaart krijgen.
Programma
8.30 – start met koffie en thee
8.45 – uitleg over het telproject: waarom, hoe en waar?
9.30 – vertrek naar gebied in de buurt om telling te oefenen
11.45 – terugkomst op locatie, korte terugblik op de teloefening
Locatie
Zaal op het erf van Boerengolf Hedel, Achterdijk 57 in Hedel
Meld je aan
We vinden het fijn om te weten met hoeveel mensen we op deze ochtend zijn. Meld je alsjeblieft uiterlijk 6 december aan via
Meer informatie over het telproject
Heb je interesse, maar wil je eerst nog wat meer informatie? Dan is er hier meer uitleg over het telproject te vinden. Via die link kun je ook de vacante telgebieden beter bekijken. Een aanrader is om de uitleg in deze video op YouTube te bekijken: Online workshop: kennismaken met watervogeltellingen op het kanaal van Sovon Vogelonderzoek Nederland. Op cursus.sovon.nl kan je onbeperkt test-je-kennis quizzen van Nederlandse water- en wintervogels maken. Dit is een leuke en leerzame manier om te jezelf te toetsen. Het is de bedoeling dat je als watervogelteller vrijwel alle watervogels goed kunt herkennen als je begint. Als teller voor het watervogelproject van Sovon word je maandelijks op de hoogte gehouden van allerlei interessante resultaten en nieuwtjes via een e-mailnieuwsbrief.
Dinsdag 21 november organiseren we een bijeenkomst voor de atlastellers - en fotografen over de tellingen van afgelopen jaar. De bijeenkomst start om 19:30u in de Gasthuiskapel in Zaltbommel (Gasthuisstraat 34) en duurt tot ongeveer 21.30.
We hebben het afgelopen jaar heel wat vogels geteld:
- kilometerhokken winter 1 december 2022 - 28 februari 2023
- kilometerhokken broedseizoen 1 april 2023 - 30 juni 2023
- extra telling bosuil (februari/maart)
- extra telling buizerd, havik, sperwer (maart/april)
- extra telling ransuil (juni/juli)
- gegevens van werkgroepen: steenuil, kerkuil, torenvalk
- via Sovon-meetnetten: zwaluwen, roeken, reigers, lepelaars, ooievaars, patrijzen, visdiefjes
De hoogtepunten van al dit telgeweld laten we graag de revue passeren. De indrukwekkende beelden van de telling met een drone van de reigers en lepelaars in de Kil van Hurwenen zijn op zichzelf al een reden om te komen kijken.
We willen ook vooruit kijken naar het komende teljaar. Op 1 december begint de tweede ronde winterse kilometerhoktellingen en op 1 april volgend jaar de derde en laatste ronde tellingen voor het broedseizoen. Er staan ook weer een paar extra tellingen op het programma.
Verder kunnen we ingaan op vragen, en vooral gezellig met jullie bijpraten over, eh, vogels! Voor koffie en thee wordt gezorgd. Graag tot dan!
Voor de Vogelatlas van de Bommelerwaard brengt de Natuurwacht de territoria van alle broedvogels in kaart. De boerenzwaluw is een lastige klant, want die kiest plekjes uit waar de vogeltellers niet zomaar kunnen komen, in stallen en schuren. We zien de zwaluwen soms in- en uitvliegen. Om het verhaal van de boerenzwaluw compleet te maken ontvangt de Natuurwacht graag meldingen van nestjes van de boerenzwaluw. Wat speelt zich af in de stal? Hoeveel nesten zitten er onder het dak? Geef het door via een mailtje naar
De boerenzwaluw is een sierlijke zwaluw die hoort bij het platteland. Door hun lange staarten zijn ze in vlucht goed te onderscheiden van andere soorten zwaluwen. Als ze stilzitten valt de roodbruine keel op. De rug is diep donkerblauw en contrasteert met de witte onderzijde.
In de lente komen ze terug uit hun winterverblijven in Afrika. In Nederland zoeken ze stallen en schuren op om in te broeden. Het aanwezige vee trekt vliegen en muggen aan, die hun belangrijkste voedsel vormen. Soms wordt ook een brug of een sluis gekozen als broedplaats. In de Bommelerwaard zien we bijvoorbeeld nestjes in de wand van de sluis bij Sint-Andries. Water trekt natuurlijk muggen aan. Plassen zoals de Kil van Hurwenen zijn daarom favoriete foerageergebieden.
Boerenzwaluw bij zijn komvormige nest, met kuiken. Foto: Arnout de Mooij