Met een telling in een van de meest vogelrijke gebieden van de Bommelerwaard, de waarden bij Loevestein, is op 28 februari het kilometerhokkenonderzoek afgerond, dat op 1 april 2022 van start ging. In zes seizoenen, drie keer broedtijd en drie keer winter, zijn alle 188 kilometerhokken van de Bommelerwaard systematisch geïnventariseerd op broed- en wintervogels. We zijn er heel erg trots op dat we dat samen voor elkaar gekregen hebben! Onze dank gaat uit naar alle tellers die hebben meegeholpen.

Naast de tellingen per kilometerhok zijn er in deze afgelopen drie jaar ook verschillende soortgerichte projecten uitgevoerd. We zijn onder andere op zoek gegaan naar uilen, roofvogels, gierzwaluwen en winterse watervogels. In het kader van meetnetten van Sovon zijn inventarisaties uitgevoerd van kolonies van huiszwaluwen, oeverzwaluwen, roeken, reigers en andere kolonievogels.

28 februari was de laatste dag van de onderzoeksperiode voor de vogelatlas. Alle data is verzameld. Er wordt al hard gewerkt aan het boek, dat meer dan 150 soorten vogels in de Bommelerwaard zal beschrijven. De presentatie van de vogelatlas is gepland op 21 november 2025.

De voorintekening is geopend! Het is vanaf nu mogelijk om een exemplaar van het boek te reserveren. En er is de mogelijkheid om een vogelsoort te sponsoren.

 

Vrouwtje Roodborsttapuit

Winter 2023-2024 - kilometerhokken

In het tweede wintertelseizoen zijn 90 kilometerhokken onderzocht, inclusief 'halve hokken' op de grens van het gebied. Voor al deze hokken is een telling gedaan van 1u tussen 1-12-2023 en 15-1-2024, en een telling van 1u tussen 16-1-2024 en 28-2-2024. 

De top 10 van aantal waarnemingen LiveAtlas, winterseizoen 2023-2024:

 Koolmees            | 802
 Zwarte Kraai        | 749
 Kauw                | 708
 Meerkoet            | 687
 Ekster              | 656
 Houtduif            | 631
 Merel               | 589
 Huismus             | 526
 Pimpelmees          | 514
 Wilde Eend          | 477
 
De top 10 van aantal waargenomen vogels LiveAtlas, winterseizoen 2023-2024:

 Kolgans             | 10079
 Spreeuw             |  7797
 Grauwe Gans         |  6187
 Kievit              |  5679
 Brandgans           |  5241
 Meerkoet            |  5012
 Kokmeeuw            |  4621
 Kauw                |  3513
 Smient              |  2718
 Wilde Eend          |  2384

In het eerste winterseizoen waren er 65 hokken geteld. In beide seizoenen samen zijn er 120 soorten vogels waargenomen, waarvan de top 3 qua aantal vogels wordt gevormd door Kolgans, Spreeuw en Grauwe Gans.

De kilometerhoktellingen zorgen ervoor dat de hele Bommelerwaard op gedetailleerde schaal is onderzocht. Daarnaast zijn er waarnemingen uit andere bronnen beschikbaar, zoals Sovon meetnetten en Waarneming.nl, die na controle ook worden meegenomen in de analyse.

 

Winter 2023-2024 - Extra telprojecten

Enkele soorten vogels hebben in de winter extra aandacht gekregen. Er is gezocht naar Houtsnippen en Bokjes (ook een soort snip). Hiervoor hebben we onder andere met een warmtebeeldcamera gekeken in bosachtige gebieden zoals de Lieskampen en het Sterrebos bij Nederhemert-Noord. Er zijn echter geen snippen gevonden. We vermoeden dat de Houtsnip vooral in de trektijd in het de Bommelerwaard aanwezig is, hoewel er in het verleden ook wel enkele in het winterseizoen zijn waargenomen. 

Verder is er gezocht naar roestplaatsen van Ransuilen. In de zomer van 2023 hebben we 25 plaatsen gevonden waar ransuilen succesvol gebroed hadden. Ransuilen verzamelen zich na het broedseizoen in groepen van enkele tot tientallen vogels. Ook na de inspanning van afgelopen winter hebben we waarschijnlijk nog niet alle plekken in beeld. Aangezien een roestplaats best verstopt kan zijn in bijvoorbeeld een uitbundige tuin, ontoegankelijk voor tellers, zijn we vooral aangewezen op tips.

Veel energie is gestoken in winterse watervogels en roofvogels. Vogels die vaak in grote groepen aanwezig zijn, zoals ganzen, eenden, meeuwen en meerkoeten. Maar ook minder algemene vogels zoals Dodaarsjes, Brilduikers, Grote Gele Kwikstaarten en Blauwe Kiekendieven. Sovon adviseerde om deze groep vogels te onderzoeken, omdat dat een goede aanvulling vormt op de kilometerhoktellingen en beschikbare meetnetgegevens. Voor dit doel hebben we deelgenomen aan de Midwintertelling. Een jaarlijkse landelijke watervogeltelling van Sovon, onderdeel van een internationaal project. De telgebieden in de Bommelerwaard die nog niet onderzocht werden zijn geclaimd door enkele fanatieke tellers en zo is heel het gebied in kaart gebracht voor deze groep vogels. De winter van 2023-2024 was zeer zacht en zeer nat. Er was een lange periode met hoogwater. Veel winterse watervogels, zoals ganzen, die normaal gesproken in de uiterwaarden te verwachten zijn verbleven nu binnendijks.

De winter bracht nog enkele verrassingen. Vanaf het einde van de herfst 2023 verschenen er groepen (Grote) Barmsijzen in de Bommelerwaard. Deze vogelsoort kende een invasie, die hier recent niet eerder vertoond is. Een leuke soort erbij voor in de atlas. Ook de Appelvink werd weer waargenomen, in ieder geval in de Heemtuin in Zaltbommel, die onderhouden wordt door de Natuurwacht Bommelerwaard. In december was een juveniele Roze Spreeuw een aantal dagen aanwezig in een woonwijk in Nieuwaal. Daar zat hij onder andere op de vetbollen in een tuin. Aan het eind van de winter, in maart, was er op twee dagen zeldzaam goede kraanvogeltrek over de Bommelerwaard. Meer dan tweehonderd overvliegende Kraanvogels zijn gezien en gehoord. Een zestal bracht zelfs de nacht aan de grond door in de buurt van Aalst.

 

Broedseizoen 2024 - kilometerhokken

In het broedseizoen 2024 zijn de laatste kilometerhokken geteld. In alle hokken van de Bommelerwaard is twee keer 1u geteld in het broedseizoen, in 2022, 2023 of 2024.

De top 10 van aantal waarnemingen LiveAtlas, broedseizoen alle jaren:

 Huismus      | 2900
 Houtduif     | 2837
 Tjiftjaf     | 2311
 Merel        | 2042
 Vink         | 1778
 Winterkoning | 1607
 Spreeuw      | 1522
 Kauw         | 1484
 Koolmees     | 1434
 Wilde Eend   | 1380
 
De top 10 van aantal waargenomen vogels LiveAtlas, broedseizoen alle jaren:

 Grauwe Gans   | 7893
 Huismus       | 6062
 Spreeuw       | 5728
 Houtduif      | 4503
 Kauw          | 3687
 Wilde Eend    | 3107
 Meerkoet      | 2682
 Zwarte Kraai  | 2642
 Tjiftjaf      | 2351
 Merel         | 2256
 
Er zijn waarnemingen van 153 soorten, die echter niet allemaal broedvogel zijn in het gebied (bijv. trekvogels of wintervogels die nog niet zijn vertrokken). Ook voor het broedseizoen geldt dat de waarnemingen van de kilometerhoktellingen in de analyse aangevuld worden met (gecontroleerde) waarnemingen uit andere bronnen.

 

Punttellingen

In het broedseizoen 2024 zijn voor het eerst ook punttellingen uitgevoerd. Op tientallen telpunten, dezelfde die zijn gehanteerd voor de landelijke vogelatlas uit 2018, zijn in beide telperiodes twee op elkaar aansluitende tellingen van 5 minuten gedaan, waarbij alle waargenomen broedvogels binnen een straal van 500 meter zijn genoteerd. Deze informatie maakt het mogelijk om betere dichtheidsschattingen te doen, en om een betere vergelijking te maken met de landelijke Vogelatlas. De komende winter worden deze tellingen herhaald voor het winterseizoen.

 

Broedseizoen 2024 - Extra telprojecten

Voor een aantal soorten is in het broedseizoen van 2024 extra aandacht geweest. Voor de Steenuil en de Patrijs is vooral dankbaar gebruik gemaakt van gegevens van de werkgroepen die zich met deze soorten bezighouden. In 2023 is geprobeerd om de broedplaatsen van de Sperwer in beeld te brengen, maar de resultaten vielen tegen door een ongunstige weersomstandigheden en een wat te vroege telperiode (vanwege combinatie met Buizerd en Havik). De Sperwer is in 2024 niet projectmatig aangepakt, omdat de inspanning om alle bossen uit te kammen simpelweg te groot zou zijn, maar men heeft oren en ogen opengehouden en er is zodoende toch meer informatie verzameld. Ook de Boomvalk is niet systematisch onderzocht, maar wel met extra aandacht bekeken. Van de Boomvalk zijn drie territoria gevonden (Lieskampen/Rampert, Boezem van Brakel en Kleiputten Loevestein).

Voor nachtactieve rallen en de Woudaap is deelgenomen aan de door Sovon georganiseerde tellingen in moerasgebieden (Munnikenland, Kil van Hurwenen). In het Munnikenland werden twee baltsende Porseleinhoenen gevonden, met de kenmerkende zweepslag-roep. Er is uit september een waarneming bekend op die plek van een juveniel Porseleinhoen. De Kwartelkoning en de Woudaap zijn helaas niet aangetroffen, evenmin als het Kleinst Waterhoen en het zeer zeldzame en moeilijk waar te nemen Klein Waterhoen. Deze vogels hebben de atlas niet gehaald. De laatste waarneming van een Kwartelkoning is uit 2021 en de laatste waarneming van een Woudaap uit 2020.

 

Broedseizoen 2024 - Gierzwaluw

Een mooi telproject is uitgevoerd voor de Gierzwaluw. Voor deze vogel hoefde eens geen natuurgebieden te worden bezocht, maar zijn juist alle woonkernen van de Bommelerwaard verkend. Gierzwaluwen zijn in Nederland van eind april tot begin augustus. De tellingen zijn uitgevoerd tussen 10 juni en 15 juli. Gierzwaluwen broeden in huizen, in kieren en onder dakpakken. De plekken zijn soms moeilijk te vinden omdat de oudervogels lang weg kunnen blijven bij het nest en er erg snel en stiekem in en uit kunnen vliegen. In plaats van de exacte nestplaatsen te zoeken is er gekeken naar groepen op 'huishoogte', dus zeer laag, vliegende, gierende Gierzwaluwen. Zo'n groep van enkele tot tientallen vogels is een sterke indicatie voor broedplaatsen in de directe omgeving. Door het aantal waargenomen vogels te delen door een vaste factor 1,5 kan een benadering van het aantal nesten worden bepaald.

Voor de Gierzwaluw zijn met gegevens van het grote telproject 654 territoria berekend. De kleinste populaties vinden we in Kerkwijk en Velddriel, beide 8 territoria. Zaltbommel heeft, niet verrassend, de grootste populatie, 155 territoria. Uit de literatuur is bekend dat de verhouding tussen gierzwaluwterritoria en inwoners een plaats ongeveer 1:100 is (Verkade e.a, 2015). Wij vonden de hoogste ratio in Heerewaarden (1:37) en de laagste ratio in Hedel (1:352). Gemiddeld over de hele Bommelerwaard is de verhouding 1:87, dus 1 gierzwaluwterritorium per 87 inwoners. De correlatie tussen nestplaatsen en bouwjaar van het huis waarin de plek zich bevindt is niet berekend, maar door de nestplaatsen te projecteren op een kaartlaag met bouwjaar per huis is te zien dat er ruwweg een voorkeur blijkt te zijn voor woningen uit de jaren zeventig en tachtig, gevolg door de jaren zestig en negentig. Moderne huizen bieden waarschijnlijk te weinig plekken in de vorm van gaten en kieren. Hier worden soms wel nestkasten geplaatst, om de vogels toch een broedplek te bieden. In een wooncomplex nabij de Gisbert Schairtweg in Zaltbommel wordt hier goed gebruik van gemaakt. Ook in Heerewaarden zijn nestkasten goed bezet door Gierzwaluwen.

 

Broedseizoen 2024 - Dronetellingen

In 2023 werd voor het eerst met een drone gekeken naar de broedkolonie van reigers en lepelaars in de Kil van Hurwenen, met hulp van dronepiloten van de Capreton. De resultaten waren toen spectaculair. Er werden onder andere tientallen nesten van Lepelaars gevonden en 15 nesten van Grote Zilverreiger.

Dit jaar zijn de tellingen met de drone in de Kil herhaald. Dit leverde 53 nesten van Lepelaar op, 42 nesten van Blauwe Reiger en 19 nesten van Grote Zilverreiger. Voor het eerst is er ook in het westen van de Bommelerwaard onderzoek gedaan met een drone, door Coen van Tuijl. Hij zocht in de Boezem van Brakel naar nesten van de Purperreiger, een soort die daar broedverdacht gedrag vertoonde. Uiteindelijk vond hij een viertal grondnesten, met jongen, van de Purperreiger op kleine afstand van dit gebied. Een nieuwe broedvogel voor de vogelatlas! In de gemengde broedkolonie aan de rand van het Munnikenland werden 20 nesten van Blauwe Reiger, 23 nesten van Lepelaar, 25 nesten van Aalscholver en 2 nesten van Kleine Zilverreiger geteld. Zeer bijzonder was de vondst van 9 nesten van de Koereiger. Deze vogel broedt nog maar kort in Nederland en dit is een grote nieuwe kolonie voor deze soort.

 

Broedseizoen 2024 - Incidentele waarnemingen

Naar aanleiding van een contact met een fotograaf kwam een broedgeval van een Grote Gele Kwikstaart boven water. Deze vogel blijkt in 2023 te hebben gebroed in het westen van de Lieskampen, getuige een prachtige foto van een oudervogel met een jong.

Er is ook informatie achterhaald over broedende Wespendieven in de Lieskampen in 2019. Sinds dat jaar worden deze bijzondere roofvogels met regelmaat gezien in het gebied, maar het was niet duidelijk of er ook een territorium kon worden vastgesteld. Wespendieven kunnen vele kilometer van hun nest foerageren, dus mogelijk kwamen de vogels van elders. Met de nieuwe informatie, en door de waarnemingen te analyseren, kunnen we aannemen dat er in ieder geval in 2021 en 2023 ook een territorium van de Wespendief is geweest in de Lieskampen. Er zijn na 2019 geen nesten waargenomen, maar die zijn ook buitengewoon moeilijk op te sporen voor deze vogels, en er is niet systematisch naar gezocht.

De Slechtvalken op de fabriek aan de rand van het Munnikenland hebben succesvol gebroed. Drie jonge vrouwtjes zijn geringd. Dit is het enige territorium van de Slechtvalk in de Bommelerwaard.

Van de Zeearend is in de atlasperiode helaas geen territorium vastgesteld.

 

Het boek

Nu de tellingen ten einde lopen wordt er hard gewerkt aan het boek. Daarin zullen ruim 150 soorten broedvogels en wintervogels worden beschreven, met twee bladzijden per soort, voorzien van foto's en verspreidings- of dichtheidskaartjes.

Bij het schrijven wordt de vogelliteratuur doorzocht om waar mogelijk een vergelijking te maken met de situatie in het verleden. Diverse vogelatlassen en vele online bronnen zijn hiervoor verkend. In de bibliotheek van Sovon is ook een schat aan informatie in de vorm van inventarisatieverslagen op papier aangeboord. De vier schrijvers van het boek zijn druk met het verwerken van alle informatie en het opstellen van de soortbeschrijvingen, aangevuld met achtergrondinformatie over bijvoorbeeld het landschap van de Bommelerwaard.

Een belangrijk boek om specifiek te noemen is 'Vogels van de Grote Rivieren' uit het begin van de jaren zeventig. Deze vogelatlas van het rivierengebied is een unieke bron, waarin gedetailleerd verslag wordt gedaan van het voorkomen van de broedvogels en wintervogels die in het gebied voorkwamen. Dit maakt het mogelijk om veel van onze bevindingen te vergelijk met de situatie van 50 jaar geleden, de tijd dat de Natuurwacht Bommelerwaard werd opgericht. De vogelatlas wordt uitgebracht ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Natuurwacht in 2025. We willen, als het lukt, het boek in november 2025 presenteren.

De verspreidings- en dichtheidskaarten van de vogels worden gemaakt door Henk Sierdsema van Sovon, een autoriteit op dit gebied. Er is een prettige samenwerking, waarbij de auteurs van de vogelatlas de gelegenheid krijgen om ideeën in te brengen. Voor algemene vogels worden modelkaarten opgesteld, waarbij de gegevens van de waarnemingen via een statistische analyse worden geextrapoleerd over het hele gebied, ook waar tellers niet gelopen hebben. Zo kan een 'heatmap' worden gemaakt met een vlakdekkend kaartbeeld. Voor minder algemene vogels worden bijvoorbeeld stippenkaarten gemaakt, en voor kolonievogels een weergave die daarvoor geschikt is.

Een boek over vogels zou maar saai zijn zonder plaatjes. Gelukkig zijn er veel mensen die hun mooie vogelfoto's ter beschikking willen stellen voor de vogelatlas. We bedanken alle fotografen die ons foto's hebben gegeven. De selectie van de foto's voor de atlas gaat voornamelijk gepaard met het schrijven van de teksten, soort voor soort. Dat vindt de komende maanden plaats. Als we een foto willen gebruiken dan nemen we daarover contact op met de maker. Publicatie gaat altijd met naamsvermelding van de fotograaf.

 

Laatste ronde wintertellingen

Tussen 1 december 2024 t/m 28 februari 2025 worden de laatste kilometerhoktellingen voor de winter verricht. De tellers ontvangen hierover een bericht. Het zijn nog maar 33 hokken die gedaan moeten worden, en dan kunnen we zeggen dat alle 188 kilometerhokken 4 keer 1 uur geteld zijn!

Op zaterdag 18 januari 2025 vindt weer de Midwintertelling van Sovon plaats, waaraan we ook weer willen deelnemen. Deze telling maakt onderdeel uit van het meetnet Watervogeltellingen. Informatie daarover staat hier op de site van Sovon. Tellers die mee willen helpen kunnen contact met ons opnemen via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Tot slot vragen we aandacht voor enkele wintervogels in het bijzonder:

  • Uilen: Ransuil (roestplaatsen), Steenuil, Kerkuil, Bosuil, Velduil
  • Patrijs kluchten
  • Schaarse/zeldzame wintergasten
  • Akkervogels (leeuweriken, piepers, vinkachtigen, mussen, patrijzen, etc. op akkers)

Geef waarnemingen door via Waarneming.nl of een mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

 

Van elke dorpskern in De Bommelerwaard willen we een schatting maken van het aantal laagvliegende gierzwaluwen. Laagvliegende gierzwaluwen die onder luid geroep in groepjes langs daken scheren (op ‘huishoogte’) zijn namelijk een indicatie dat op die plek gebroed wordt. Met deze inventarisatie hopen we een beeld te krijgen waar gierzwaluwen broeden in de Bommelerwaard en een grove schatting te kunnen maken van het aantal broedparen.

Samengevat komt de methode erop neer dat in 1 of 2 avonden (afhankelijk van de grootte van het gebied) een ronde door het gehele dorp gemaakt wordt om te zien waar gierzwaluwen laag rondvliegen. Van groepjes die laag rondvliegen worden de aantallen genoteerd. Hieronder volgt een meer uitgebreide beschrijving (deels overgenomen van Gierzwaluw | Sovon Vogelonderzoek).

Methode

    • Claim je dorp via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
    • De inventarisatieperiode is 10 juni - 15 juli.
    • Voer de inventarisatie uit in de avonduren. De beste resultaten krijg je een uur voor zonsondergang, maar daarvoor zie je ook al groepjes laag vliegen. Begin in elk geval niet eerder dan 19.00 ‘s avonds.
    • Bepaalde huizen zijn speciaal bij gierzwaluwen in trek, zoals rijtjeshuizen uit de jaren 50 en oudere huizen. Onder dakpannen (vaak bij de kopse kant bij rijtjeshuizen), in kieren en spleten (bijvoorbeeld waar de regenpijp uitkomt) zijn favoriete nestplekken. De potentiële nestplaats is vrijwel nooit onder de 3 meter (in verband met aan- en afvliegen) en doorgaans niet in onmiddellijke omgeving van bomen. Het is handig om vóór je telling al een keer door het dorp gefietst te hebben om alvast een beeld te hebben van potentieel geschikte locaties. Dit kan eventueel ook overdag.
    • De inventarisatie kan het best op de fiets uitgevoerd worden. Fiets rustig door de straten en kijk waar gierzwaluwen rondvliegen. Als het een geschikte locatie is en de gierzwaluwen vliegen niet al te hoog, blijf dan even staan om te zien of ze omlaag duiken. Blijf maximaal 10 minuten staan, heb je dan nog niks gezien, fiets dan weer door. Als er tijd over is kan je eventueel nog terugkeren naar de locatie.
    • Noteer vluchten op huishoogte en bezoek van (waarschijnlijke) nestplaats.
      • Vluchten op huishoogte:

Groepje vliegt gierend door de straten ter hoogte van de daken (langs dakpannen of op dakgootniveau); houd in de gaten over welke afstand ze zich verplaatsen. Noteer het aantal (NB: wij delen dit later door 1,5 conform de Sovon inventarisatiemethode, we ontvangen graag de originele aantallen)

      • Bezoek waarschijnlijke nestplaats:

Vogel duikt in razende vaart onder dakgoot, achter regenpijp, dakkapel, dakpan, gat in de muur enz., of verschijnt plotseling uit zo'n plek. NB Aantikkers die niet naar binnen verdwijnen, zogenaamde bouncers (*), tellen niet mee als bezoek waarschijnlijke nestplaats.

    • Voer je waarnemingen in op Waarneming.nl (evt. met app ObsMapp/iObs). Zet een stip op de plek waar je de groepjes laag zag vliegen of een bezoek aan een waarschijnlijke nestplaats zag. 
      • Vluchten op huishoogte

Noteer het aantal.

Kies bij het veld Activiteit voor ‘adult in broedbiotoop’.

Noteer bij de toelichting (het opmerkingenveld) ‘huishoogte’.

      • Bezoek waarschijnlijke nestplaats

Noteer het aantal (soms zie je bijvoorbeeld onder 1 dak 3 gierzwaluwen invliegen).

Kies bij het veld Activiteit voor ‘waarschijnlijke nestplaats’.

Noteer bij de toelichting (het opmerkingenveld) wat je hebt gezien (bijvoorbeeld ‘3 invliegende vogels’, of ‘1 uitvliegend’).

    • LET OP: Alleen tellen bij goede weersomstandigheden (droog, weinig wind),  Een telling bij langdurig koud en nat weer is zinloos (broedvogels zijn elders of stil op het nest).

*) Het aandeel niet-broedende vogels in de populatie is hoog. Deze vogels verblijven deels buiten broedbiotoop of houden zich hoog in de lucht op (avondvluchten steeds hoger schroevend), maar kunnen ook bouncen: potentiële nestplaats aanvliegen (onder roepen) en dan even in de lucht blijven hangen (waarschijnlijk bedoeld als check voor lege nestplek; roept vaak reactie op van aanwezige broedvogel).

Claim je kern(en)

Wil je meehelpen door een of meerdere avonden gierzwaluwen te tellen, kies dan je kern(en) naar keuze uit onderstaande kernachtige lijst. En geef het aan ons door via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

  • [X] 1. Brakel (groot gebied; extra teller welkom)
  • [X] 2. Poederoijen
  • [X] 3. Zuilichem
  • [X] 4. Aalst
  • [X] 5. Nederhemert-Noord
  • [X] 6. Nederhemert-Zuid
  • [X] 7. Nieuwaal
  • [   ] 8. Well
  • [X] 9. Ammerzoden
  • [X] 10. Gameren
  • [X] 11. Bruchem
  • [X] 12. Zaltbommel
  • [X] 13. Hedel
  • [X] 14. Hurwenen
  • [X] 15. Rossum
  • [X] 16. Velddriel
  • [   ] 17. Alem
  • [X] 18. Kerkwijk
  • [X] 19. Kerkdriel
  • [X] 20. Heerewaarden
  • [   ] 21. Delwijnen
  • [   ] overigen: Hoenzadriel, Slijkwell, Wordragen, Oensel, Bern, ...

Op 12, 13 en 14 januari 2024 hebben we meegedaan met de Midwintertelling van Sovon. Dit is een jaarlijkse simultaantelling waarbij vogeltellers in het hele land, en zelfs internationaal, op pad gaan om watervogels te tellen.

Voor de Vogelatlas hebben we ons als doel gesteld om alle watervogels van de Bommelerwaard te tellen. Een deel van het atlasgebied was al geclaimd door tellers, via de claimkaart van Sovon. Een groot deel, waaronder het westelijke kommengebied, was echter nog vacant. Dit stuk hebben Cassandra en Arnout voor hun rekening genomen middels een epische driedaagse telinspanning.

Met vijf bij de atlas betrokken tellers hebben we ongeveer 33.500 watervogels geteld van 44 soorten. De top 10 is in bijgevoegde tabel weergegeven. Het resterende gedeelte van de Bommelerwaard is door andere tellers in kaart gebracht. Daarvan hebben wij de gegevens (nog) niet, maar Sovon beschikt over alle data.

Een belangrijke witte vlek in de vogeltellingen is hiermee ingevuld!

Soort

Aantal

Kolgans

8.748

Grauwe Gans

4.987

Brandgans

4.195

Kokmeeuw

2.405

Meerkoet

2.392

Kuifeend

1.875

Smient

1.667

Krakeend

1.666

Wilde Eend

1.064

Stormmeeuw

859

Top 10 soorten watervogels met hoogste aantal, Midwintertelling Bommelerwaard 2024, o.b.v. resultaten van vijf tellers in 19 telgebieden.

 


Smienten en krakeenden in de Hoofdwetering ten zuiden van Kerkwijk.

We kunnen alweer bijna aan de slag met de kilometerhoktellingen voor de winter. Op 1 december is het zover. Iedereen die afgelopen broedseizoen kilometerhoktellingen uitgevoerd heeft, gaat opnieuw dezelfde hokken tellen. De telling wordt grotendeels op dezelfde wijze uitgevoerd als de broedvogeltellingen. Een uitgebreide uitleg is in de handleiding te vinden, hieronder een korte samenvatting van de telrichtlijnen:

  • Er zijn twee telperiodes, in beide periodes dient het kilometerhok één keer bezocht te worden:
    • 1 december 2023 - 15 januari 2024
    • 16 januari - 28 februari
  • Tijdsduur is wederom 1 uur per km-hok, waarbij de telling weer met LiveAtlas uitgevoerd dient te worden.
  • Bezoektijd: 1 uur NA zonsopkomst tot 1 uur VOOR zonsondergang
    • Probeer de telling in de ochtend uit te voeren, vogels zijn dan het meest actief.
  • Tel gebiedsgebonden vogels, dus vogels die een binding hebben met je kilometerhok. Ganzen die hoog in V-formatie overvliegen, mogen dus genegeerd worden.
  • Er hoeven uiteraard geen broedcodes ingevoerd te worden voor deze telling. :)
  • Als je je vertrouwd genoeg voelt met LiveAtlas, dan graag ook exacte locaties aangeven. Dit is een extra handeling in de app, als dat je telling te veel remt, dan niet doen.
  • Geef waarnemingen van bijzondere of zeldzame soorten door via atlas@natuurwachtbommelerwaard.nl.

 

Enkele tips voor een vliegende start

  • Naast standvogels als merel, roodborst, fuut, etc. komen er in de winter heel wat nieuwe soorten bij. Oefen een aantal typische wintervogels, zowel op zicht als op geluid. Dit zijn bijvoorbeeld:
  • Oefen roepjes. Er wordt weinig meer gezongen in de winter, en de roepjes van pimpelmees, koolmees, staartmees en boomkruiper kunnen verdacht veel op elkaar lijken. Sijs en keep laten zich nauwelijks zien maar zijn goed aan hun roep te herkennen. Ook de koperwiek heeft een kenmerkend geluid. Kramsvogels zijn vaak beter zichtbaar, maar deze vallen ook op door hun geluid. Oefen alvast in het veld, en kijk op www.vogelbescherming.nl om een aantal roepjes te beluisteren.
  • Oefen het tellen van grote groepen watervogels.
  • Ga na of je nog weet hoe LiveAtlas werkt, doe eventueel een (korte) oefentelling.
  • Het makkelijkste is om dezelfde route door het kilometerhok aan te houden als in het broedseizoen.
  • Vermijd hoogwater, zodat je dezelfde route aan kan houden als in het broedseizoen.
  • Kleed je warm aan…

Geef de telresultaten graag tijdig aan ons door, via atlas@natuurwachtbommelerwaard.nl, zodat we goed op de hoogte blijven van de voortgang! En laat het weten als er vragen of onduidelijkheden zijn.

Winterse foto’s

Fotografen opgelet! Van heel wat winterse soorten missen we nog foto’s, zowel van de zangvogels (koperwiek, kramsvogels, sijs, goudvink, etc.) als van de watervogels (nonnetje, brilduiker, smient, etc.). Voor het boek zijn ook foto’s van winterse landschappen welkom. Een lijst met soorten waar we graag nog foto’s van ontvangen is hier te vinden. Op deze pagina staan ook de eisen waar de foto’s aan moeten voldoen.

Extra tellingen 2024

We zijn bezig met het plannen van extra tellingen voor soorten die lastig te tellen zijn tijdens de kilometerhoktellingen. Als eerste staat de midwintertelling van 13 en 14 januari op het programma. Tijdens dit evenement gaan we ganzen en zwanen tellen, met de nadruk op de slecht onderzochte gebieden in de kom. Ook ransuilen (roestplaatsen) en patrijzen komen vroeg in het jaar aan bod. Extra informatie volgt snel.

Veel plezier met de wintertellingen!

Pagina 1 van 5