Actueel...
De stijl
- Gegevens
Het is bijna zover. Mei komt er aan. En dat betekent ook de toptijd van de meidoorn. In vervlogen tijden, voor de uitvinding van het prikkeldraad in 1873 en met name voor de eerste wereldoorlog, waren meidoorns niet weg te denken uit het landschap. Deze erfafscheidingen en veekeringen van gevlochten meidoornhagen sierden in het voorjaar het land en de uiterwaarden. Toen het prikkeldraad na de eerste wereldoorlog op grote schaal geproduceerd kon worden zagen boeren al snel in dat het veel tijd zou schelen als je die hagen zou vervangen voor het prikkeldraad. Behalve dan in de uiterwaarden. Want het dure prikkeldraad aan paaltjes kon niet zo goed tegen het wassende water. En daar bleven de hagen bloeien. Onderdak geven aan insecten en vogels en een voedselbron voor rupsen en bijen. In Alem staan ze er nog in de uiterwaarden. Wel iets anders onderhouden dan vroeger maar toch. Ze bloeien en scheiden weilandjes af. En dat is in deze tijd van het jaar genieten.Er zijn twee soorten meidoorn en als je er langs loopt moet je er maar eens naar kijken. De eenstijlige (met maar één stijl) en de tweestijlige. Op de foto staat er een eenstijlige meidoorn (Crataegus monogyna). Gedoornd en bloeiend in mei laat de Nederlandse naam weinig te raden over. Monogyna slaat ook op het eenstijlige, de afleiding van Crataegus is niet goed te achterhalen. Maar stijlvol zijn ze wel. En mooi!
Vlinders en libellen in de Lieskampen
- Gegevens
De Natuurwacht Bommelerwaard geeft zondag 6 mei een vlinder- en libellenexcursie in de Lieskampen. De Lieskampen is het meest vlinderrijke gebied van de Bommelerwaard. Uiteraard bepaalt het weer wat we zullen zien, maar onder andere het oranjetipje, het landkaartje (vlinders), de viervleklibel en de vuurjuffer kunnen we tegen komen.
Start is om 13:00 op de parkeerplaats bij de Lieskampen (Donkerkade, Gameren). De excursie duurt ongeveer 2 uur, deelname is gratis. Voor eventuele vragen: Lot Tönis, 0613512226.
Als een kolibrie maar dan gemeen
- Gegevens
Zoemende nomaden
- Gegevens
Juist op de piek van de bloei van de wilgen wordt ook de Grijze zandbij (Andrena vaga) actief. Voor hun voedsel is zijn de bijen afhankelijk van de stuifmeel van wilgen. Ook hun larven worden er mee gevoed. Grijze zandbijen leven solitair. Dat wil zeggen dat ze niet in kolonies leven en ze zijn dan ook niet te vergelijken met de bijenvolken van een imker. Ieder vrouwtje legt een eitje in een holletje in het zand en voorziet dit van stuifmeel, het voedsel van de larve. Ze hebben dus geen thuis en daar slaat ook de soortaanduiding 'vaga' op; Latijn voor nomade.
In het vroege voorjaar worden de mannetjes het eerst actief. Ze zijn te herkennen aan hun grijze baard. Ze kruipen uit de zanderige grond en beginnen aan het verzamelen van stuifmeel. Maar bovenal wachten ze op de vrouwtjes. Deze komen iets later uit. Omdat dit in een korte periode gebeurt, gonst het rond de broedplaatsen van de bijen. Een prachtig gezicht. Bijvoorbeeld in de Gamerensche waard en de Breemwaard. Ga dan op zoek naar de wat hoger gelegen zanderige stroomruggen en geniet!
tekst en foto: Dirk Muller
De Torteltuin
- Gegevens
Een waardevol stukje groen, ecologisch interessant en een leefplek voor veel dieren. Een snelweg voor vleermuizen, een broedplaats voor vogels een onderkomen voor muizen, egels en andere kleine zoogdieren.
Een erg mooi stukje Zaltbommel! Fiep en Annie zouden er trots op op zijn. Een echte Torteltuin. Bij ons in Zaltbommel.
Ooievaars op de mast.
- Gegevens
De natuur en de menselijke techniek staan soms op gespannen voet. Op deze elektriciteitsmast in Hurwenen komt juist de liefde van de natuur voor techniek mooi naar voren.
Veel vogels maken gebruik van menselijke bouwsels. Deze ooievaars bouwen hun nest hier. En ze zijn niet de enigen die onze cultuur verrijken. Huiszwaluwen, slechtvalken, kerkuilen en huismussen zijn allemaal vogels die profiteren van menselijke activiteit. Een mooie toevoeging. En dat krijg je er gratis bij als je bij het bouwen rekening houdt met de natuur.
Natuurinclusief bouwen heet dat. En dat zouden we moeten aanmoedigen! Het kost niet veel extra en levert veel natuurwaarde op.
tekst en foto: Dirk Muller
De tjiftjaf (Phylloscopus collybita) is weer terug.
- Gegevens
Uilen in het veld
- Gegevens
In de Bommelerwaard komen heel wat uilen voor. De bosuil, kerkuil, steenuil en ransuil kan je met enige regelmaat tegenkomen. Dat is heel anders met de velduil.
De velduil (Asio flammeus)is een zeer zeldzame verschijning. Er zijn vrijwel geen broedparen in Nederland en ook als overwinterende vogel is hij zeer zeldzaam.
Reden om te juichen dus! Want Harry Kolman (voorzitter van de Natuurwacht) zag afgelopen vrijdag deze prachtige vogel rusten op een paaltje nabij Gameren. Hij had ook zijn telelens bij de hand en maakte daarmee deze prachtige foto.
De velduil jaagt net als de steenuil overdag. En wat echt bijzonder is, hij broed op de grond. Daarom is het voor een velduil belangrijk dat er ruige open velden zijn. Iets waar er in Nederland steeds minder van zijn.
foto: Kees Plomp/Harry Kolman
tekst: Dirk Muller
Ereleden Natuurwacht
- Gegevens
Tijdens de algemene ledenvergadering van 7 maart, zijn Joop Wijkhuisen en Hans Welbie tot erelid benoemd. Beiden zetten zich al meer dan 40 jaar in voor de vereniging, met name voor het onderhoud van verschillende natuurgebieden.
Tijdens de uitreiking van de oorkondes is Joop gekwalificeerd als wellicht de beste (ketting)zager van de Bommelerwaard terwijl Hans geroemd werd voor zijn vakkundigheid op het gebied van het onderhoud van de kettingzagen van de vereniging. Ook vanaf deze plek willen wij Hans en Joop van harte feliciteren met hun benoeming tot erelid.
Recept van de dag ...
- Gegevens
Gebraden reiger, blauw, purper of zilver, met de juiste saus erbij, was in de Vroegmoderne tijd een echte lekkernij voor de rijken. Reigernesten genoten bescherming (werden opgeeist) door grondbezitters en de jongvolwassen vogels werden vlak voor ze konden vliegen, net na Pasen, uit het nest geschoten. Dan zat er genoeg vet op.
Wat dat betreft was de Rus uit Den Haag een beetje vroeg met zijn maaltje waarvan de poten nu in het museum zijn verdwenen. Maar smakelijk zal het wel zijn geweest. De rijken wilden ze niet voor niets voor zichzelf houden.
En dan.... de bereiding. Een gerecht uit een Vroegmodern kookboek. "Een notabel boecxken van cokeryen" gedrukt tussen 1500 en 1540 bij drukker Thomas Vander Noot. Voor de rijke mensen geschreven zoals blijkt uit de ingrediënten saffraan, kaneel, gember en peper.
"Sause te maken tot reygers oft ten capuinen die men metten voeten braet na Paesschen.
Neempt cruymen van broode ende stootse wel ontwee [maak het goed fijn] met luttele wijns ende edicx [azijn] ende slaghet duer eenen stramijn [zeef]. Dan suldijt linghen [aanlengen] met wine ende edick tsamen ende doet erinne veel sofferaens, veel caneels ende ghimber, maer datse wel gheluwe [knalgeel] si. Ende eest dat ghi wilt, doetter luttel pepers inne ende doetere inne smout [vet] van den reygher. Waer [ware] oock die reygher te magher, so soude men dyen selven reygher met anderen smoute [vet] dropen [bedruipen] ende doen dan dat smout in de sause ende latense sieden [koken] totdatse dick ghenoech es ende oock wel binde."
Eet u smakelijk!
tekst en foto: Dirk Muller
De knobbelzwaan (Cygnus olor)
- Gegevens
Wat een enorme vogel. Met een spanwijdte van meer dan twee meter en een gewicht van meer dan 10 kilo is het een van de zwaarste vliegende dieren. Imposant en statig. Zo statig dat de knobbelzwaan in de middeleeuwen veelvuldig is uitgezet in vijvers van parken. Rijke mensen hadden deze dieren graag in hun omgeving. Er is zelfs een wet in het Verenigd koninkrijk die regelt dat alle in het wild levende knobbelzwanen eigendom zijn van de koning of koningin. De Nederlandse naam Knobbelzwaan slaat op de knobbel boven op de snavel van de zwaan. De wetenschappelijke soortaanduiding olor is het oud-Latijnse woord voor zwaan. Maar ook cygnus laat zich in het Latijn vertalen met zwaan. Waarschijnlijk is dat de naam die er in later tijden voor gebruikt werd.
Operatie "Wakkere dijk"
- Gegevens
Om ca. 10:30u vanmorgen (ma. 8 jan.) zijn alle Koniks (paarden) en Rode Geuzen (runderen) van de Gandelwaard verhuist naar de Wakkere dijk. Een noodzakelijke operatie, omdat het water nog steeds stijgt en de beschikbare droge ruimte in de Gandelwaard te klein werd. Een prachtig gezicht zoals de Koniks tussen het hoge water door naar de Wakkere dijk galoppeerden.
Hulde aan Tanja de Bode en haar groep mensen die, niet alleen deze deze 'operatie' perfect gedaan hebben, maar al dagen in touw zijn voor de veiligheid van deze grote grazers.
tekst en foto: Harry Kolman
Kwel, geen olie.
- Gegevens
Op de meeste plaatsen langs de rivier zijn de dijken moeilijk doorlaatbaar. Maar op sommige plaatsen lopen er zandbanen onder de dijk. En zand laat makkelijk water door. Daar zijn de waterschappen zich goed van bewust. En dus zorgen ze via allerlei constructies voor extra stevigheid. Maar een hoge waterstand op de rivier zorgt automatisch voor wel meer waterdruk op het gebied achter de dijk. Het water stroomt altijd naar lager gelegen delen. Als het water de kans krijgt stroomt het onder de dijk door via het grondwater en komt het aan de andere kant weer naar boven. Via het grondwater. Dat wordt kwelwater genoemd. Het stroomt langzaam, door allerlei lagen met mineralen naar boven. Deze mineralen lossen op en zorgen ervoor dat het water binnendijks mineraalrijk wordt. Sommige bacteriën profiteren daarvan. IJzerbacteriën maken daarbij ijzeroxiden die een laagje met een olieachtig uiterlijk vormen op het wateroppervlakte.
Dat het geen olie is merk je als je het laagje doorprikt. Het laagje breekt, trekt niet meer naar elkaar toe. Dat doet olie wel.
tekst en foto: Dirk Muller
Wat doet dat met de natuur?
- Gegevens
Het water stijgt nog steeds (za 6-1). En dat heeft gevolgen. Als de uiterwaarden vollopen, moeten dieren vluchten. Als ze dat kunnen dan. Mollen, muizen, ratten, vossen en reeën zoeken hun onderkomen op hoger gelegen delen. Ze steken de weg over en dat leidt wel tot verkeersslachtoffers. Opletten dus!
Voor veel insecten, andere geleedpotigen maar ook wormen en sommige planten betekent het het einde. Ze kunnen niet vluchten en verdrinken. Gelukkig heeft het hoge water ook voordelen. Door de kracht van het water worden oude vegetaties weggespoeld, ook verplaatst er een heleboel grond. Er worden nieuwe zand en grindafzettingen gevormd en de rivier slijt nieuwe stijlwanden uit. En dat betekent: Meer oeverzwaluwen, nieuwe groeiplaatsen voor pioniersplanten, een aanvoer van nieuwe zaden uit Duitsland en nog verder, nieuwe eilandjes met mogelijkheden voor bevers en andere knaagdieren. Kortom, de bezem door het gebied en opnieuw inzaaien. Een spannend voorjaar dus!
tekst en foto: Dirk Muller
