Actueel...

Natuurwacht vertelt over natuur Costa Rica

Details

Gepubliceerd: 13 januari 2020

‘De natuur in Costa Rica is overweldigend. Je ziet er de meest prachtige vogels, vlinders en libellen. En dan alle hagedissen en de kleurrijke pijlgifkikkertjes’, aldus Ton van Balken, die twee jaar geleden dit prachtige Midden-Amerikaanse land samen met zijn zoon heeft bezocht. ‘Uiteraard moet je wel op zoek gaan in de vele natuurgebieden naar al dat moois, maar dan word je ook getrakteerd op de meest fantastische vlinders en vogels’, aldus Ton, die namens de Natuurwacht Bommelerwaard op maandagavond 20 januari in de Grote Aak te Zaltbommel de lezing organiseert. ‘We gingen ’s morgens vroeg met onze verrekijker en fototoestel op pad en struinden tot zonsondergang door de natuur. Zelfs ’s nachts gingen we op pad om kikkers en reptielen te ontdekken. We hebben veel dieren van nabij kunnen fotograferen en willen graag anderen mee laten genieten van de bijzondere fauna van Costa Rica’.
De lezing begint om 19.30 uur en is gratis.

Natuurwandeling in Kloosterwiel

Details

Gepubliceerd: 01 december 2019

Jordenpad

Details

Gepubliceerd: 25 oktober 2019

Het, inmiddels, zesde klompenpad binnen de Bommelerwaard is vandaag (25 okt) officieel in gebruik genomen. Een pad van maar liefst 16km rondom Poederoijen en Brakel. Als je de route HIER bekijkt zal je zien dat het om een bijzonder mooie route gaat. Van harte aanbevolen dus. En voor wie 16km wat te veel is, er is ook een verkorte route te lopen. 

De Natuurwacht Bommelerwaard feliciteert de organisatie “Klompenpaden” van harte met de openstelling van dit prachtige pad.

PAS op met stikstof.

Details

Gepubliceerd: 01 oktober 2019

Je kan geen krant openslaan of er staat iets in over stikstof. Stikstof houdt de gemoederen flink bezig in Nederland. Wat is er aan de hand? 

Planten gebruiken stikstof om te groeien. Stikstof is een belangrijk element voor al het leven op aarde. Stikstof komt onder andere voor in eiwitten en eiwitten zitten in alle cellen van alle organismen op aarde. 

Om die stikstof te kunnen gebruiken, moeten we stikstof op kunnen nemen. Dieren doen dat door andere dieren te eten of planten te eten. Planten doen dat door stikstofverbindingen (voornamelijk nitraat) op te nemen uit de bodem.

Stikstof is een algemeen element dat veelvuldig voorkomt op aarde. Ongeveer 80% van de lucht bestaat uit stikstofgas. Planten kunnen niets met het stikstofgas. Voordat planten er toegang toe hebben, moet het eerst worden omgezet in de chemische verbindingen ammoniak, nitriet en nitraat. Bodembacteriën doen dit werk voor hen. En als dat is gebeurd.... dan gaan planten dat razendsnel opnemen. 

Sommige planten doen dat makkelijker dan andere. Planten die dat heel goed kunnen zijn vaak snelle groeiers die alleen goed gedijen bij veel nitraat. Planten die van nature juist op armere grond leven groeien niet zo snel omdat er op armere grond van nature weinig nitraat beschikbaar is. Als er veel stikstof beschikbaar komt, worden ze dan ook weggeconcurreerd door snel groeiende planten die de rest overwoekeren. 

De hoeveelheid stikstof (lees ammoniak, nitriet, nitraat, en andere stikstofoxide) die in Nederland binnenkomt is groter dan de hoeveelheid die uit Nederland weggaat. Er is een overschot aan stikstofverbindingen (https://opendata.cbs.nl/statline/…). En die komen overal in onze omgeving terecht. Zo komt het dat er in natuurgebieden steeds meer stikstof terecht komt.  (klik HIER voor de kaart van Nederland waarop alle Natura2000-gebieden)

Omdat er door die toename van stikstof meer snelle groeiers zijn, worden de langzaam groeiende planten weggeconcurreerd. En daarmee verdwijnen ook de dieren die een specifieke relatie hebben met die planten. De biodiversiteit neemt af. 

Een grensoverschrijdend probleem. Daarom is er vanuit Europa wetgeving die tot doel heeft het stikstofoverschot in natuurgebieden terug te dringen. Ieder Europees land heeft zich daar aan te houden. Nederland ook en dacht dat te regelen in het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Dit programma staat ontwikkelingen die stikstof uitstoten toe, mits er een plan ligt om stikstof op een andere manier te minderen. Een ingewikkelde rekenmethode ligt hieronder om te bepalen hoeveel de uitstoot precies is. Het voorzag helaas niet in een directe mindering van stikstof. Als het plan er lag mocht de ontwikkeling doorgaan. Gevolg was dat veel ontwikkelingen door gingen zonder dat er compenserende maatregelen werden genomen. En dat is leven op de pof. En daarom heeft de rechter nu bepaald dat dat niet kan. Vervelend, maar te voorzien. (klik HIER voor een schematische voorstelling Stikstof-depositie -bron:RIVM-)

Hoe komt het dat Nederland een overschot aan stikstof heeft? Dat komt door ons allemaal en door de landen die ons omringen. In Nederland zijn grote bijdragers de industrie, veehouderij, transport (ook uw auto en de vliegreis) en de bouw. Vanuit het buitenland komt er veevoer binnen via schepen, nitraat via rivieren en stikstofoxide via de lucht. 

We zullen dus iets moeten doen om de uitstoot van stikstof te minderen. Onze leefomgeving staat onder druk. 

Lastig, want wie wil er minder vlees, eieren en zuivel consumeren? Wie wil er minder kilometers rijden of vliegen? En wie wil er dat onze economische welvaart onder druk komt te staan door strengere regels voor de industrie. Sommige maatregelen kunnen eenvoudig worden gerealiseerd en hebben, als we het gevoel even buiten spel zetten, enkel voordelen. Een lagere snelheid op de snelwegen bijvoorbeeld zorgt voor minder uitstoot van stikstof (en CO2), betere doorstroming, minder files, minder ongelukken en in veel gevallen daardoor een kortere reistijd. Wel jammer dat je dan niet eventjes het pedaal diep kan indrukken. 
Andere maatregelen zullen lastiger zijn en veel geld kosten zoals het verminderen van de veestapel. Veel boeren hebben leningen lopen om de huidige stallen en land te kunnen financieren. Wanneer die stallen ongebruikt blijven, brengt dat hoge kosten met zich mee. Er is immers bij de lening uitgegaan van een bepaalde hoeveelheid vlees- of melkproductie. 

Een spannende tijd dus. En hopelijk is de politiek zo wijs om de maatregelen zo te nemen dat we in Nederland de welvaart behouden. Zowel financieel als in een fijne, groene leefomgeving. De komende maanden zullen we het merken. 

tekst: Dirk Muller

foto: Koeien in de wei naast een natuurgebied. Het hoeft geen extra stikstof uitstoot te geven. Dat ligt eraan of de koeien extra, geïmporteerd voer krijgen. En of ze (een deel van het jaar) op stal staan. In de stal mengen urine en mest. Daarbij komt veel ammoniak vrij (stikstof) die makkelijk in de lucht komt en elders terecht kan komen. Op het land wordt dit door bacteriën in de bodem gebonden. Extra, geïmporteerd voer zorgt voor meer stikstof die ons land binnenkomt. Als die extra stikstof niet wordt afgevoerd krijgen je een stikstofoverschot.

38 soorten Nachtvlinders waargenomen tijdens de Nachtvlindernacht

Details

Gepubliceerd: 01 september 2019

Vrijdagavond 30 aug. was het de nationale Nachtvlindernacht waar de Vlinderwerkgroep van de Natuurwacht Bommelerwaard al weer voor de vijfde keer aan meegedaan heeft.

De omstandigheden waren geweldig voor het waarnemen van Nachtvlinders.
De Vlinderwerkgroep houdt deze ‘nacht’ in De Kloosterwiel, omdat daar diverse biotopen zijn en dus is er kans op een groot aantal soorten.

Op twee verschillende manieren zijn de nachtvlinders gelokt:
Een aantal bomen was voorzien van een zoet alcoholisch smeersel, het huisrecept van nachtvlinderexpert Paul Kreijger.
Naast het smeersel kwamen de vlinders ook af op een gespannen wit laken met een lichtbron.

De grootste vlinder die op het smeersel afkwam was het Rode weeskind. Ook het Zwarte weeskind is waargenomen, dit was voor het eerst in de 5 jaar dat we meedoen.
Het zijn vaak andere nachtvlinders die op het verlichte laken afkomen oa de essengouduil en de vuursteenuil. Klik hier voor een overzicht van laatste 5 jaar.

In totaal zijn er 38 soorten nachtvlinders waargenomen in slecht 2 uur.

Wasbeer ook hier!

Details

Gepubliceerd: 03 april 2019

In Limburg voert men de discussie: “Wasberen afschieten of niet”. “Europa” is er duidelijk over en geeft aan dat de wasberen in Europa bij de invasieve exoten behoren (in Nederlands: Hier niet thuis horen, zich makkelijk vermenigvuldigen en concurreerend zijn voor inheemse soorten) en daarom bestreden moeten worden.

Dat de wasbeer aan een opmars bezig is in Nederland mag wel duidelijk zijn door de waarneming die onze werkgroep ‘Kleine marters’ begin maart deed. Deze werkgroep heeft verschillende camera’s binnen de Bommelerwaard staan om de bunzing, hermelijn en wezel te monitoren. Op een van deze camera’s legden we bovenstaande wasbeer vast in de Boezem van Brakel.

Ook aan de andere kant van de afgedamde Maas zijn sporen gevonden die (vrijwel zeker) van een wasbeer afkomstig zijn.

Welkom of niet… ze zijn er, ook hier!

300-ste lid!

Details

Gepubliceerd: 03 april 2019

Op onze Algemene ledenvergadering van j.l. 18 maart hebben wij ons 300-ste lid, Karin van Benschop, welkom geheten. Natuurlijk met een welkomstcadeautje: óns boek en een aantal lekkernijen uit de Bio-winkel. Inmiddels staat de teller al op 312 leden.

Nogmaals van harte welkom.

Whippletree

Details

Gepubliceerd: 27 februari 2019

Als je nu in het zonnetje buiten loopt, moet het je wel opvallen. Met nog maar weinig planten in bloei valt de gele bloeiwijze van de Gele kornoelje wel op. Bijzonder dat je er als plant op inzet om al vroeg in het jaar te gaan bloeien. Meestal duidt dat er op dat de plant van nature hier niet voorkomt. Dat klopt ook wel met de verspreiding van de boom. Nederland is zo ongeveer de noordelijkste plaats waar hij van nature voorkomt. Wat we zien is meestal aangeplant.

De wetenschappelijke naam 'Cornus mas' laat zich als hoorn en mannelijk (Latijn) vertalen. Hoorn is een harde stof. Mannelijk dus zou je kunnen zeggen ;). De Nederlandse naam Kornoelje is hier natuurlijk van afgeleid. Wat opvalt is dat je de Engelse literatuur in moet duiken om er meer over te weten moet komen. Blijkbaar was het in Nederland geen gebruikelijke of belangrijke boom om in de buurt te hebben.

In het Engels wordt de boom in de late Middeleeuwen als Dog-tree of Dogwood opgetekend waarbij dog niet op hond slaat maar is afgeleid van Dagwood/tree. Hout dat gebruikt wordt voor het maken van een 'dagger' (dolk). Van het hout werden handvaten voor dolken gemaakt maar ook pijlen. Het was erg geschikt hiervoor vanwege de hardheid van het hout en de fijne nervatuur. Hij wordt in Groot-Brittanië ook Wippletree genoemd. Door de sterkte van het hout werd het gebruikt voor het maken van de koppeling tussen twee paardenspannen (om de krachten goed over te brengen bij een bijvoorbeeld een vierspan). De naam daarvoor is Whippletree.

Er zijn echter meer verklaringen voor de naamgeving en geen ervan is er met zekerheid de ware te noemen. Wel hebben de verklaringen gemeen dat ze met de hardheid van het hout te maken hebben en daar komt Cornus om de hoek kijken. Goede keuze dus van Carl Linnaeus.

De bessen worden met name in de zuid-oost Europa gebruikt om siroop en jam van te maken. Ik heb het nooit geproefd maar het schijnt goed voor je te zijn vanwege de grote hoeveelheid vitamine C. Verhalen over medicinale werking zijn er wel te vinden maar moeten met een grote korrel zout worden genomen. Of liever suiker want dan schijn je er wel van te kunnen genieten.

 

Tekst en foto: Dirk Muller

 

 

Judasoor of Vliereoor?

Details

Gepubliceerd: 23 februari 2019

Industrie natuurlijk.

Details

Gepubliceerd: 31 januari 2019

Een door de tweede wereldoorlog beschadigd kasteel en een kasteelbos in Nederhemert-zuid. Hoe kan je daar nog iets van maken? 'Een goed idee', moet de familie Van Wassenaer gedacht hebben in de jaren 50 van de vorige eeuw. We maken er een stinzenplantenkwekerij van. Met het planten van sneeuwklokjes en winterakonieten werd een begin gemaakt. Het kasteelbos werd een kwekerij.

Al waren de bosomstandigheden goed voor deze 'industrie', de prijzen vielen tegen. In 1957 werd het kasteel en bos verkocht aan de Nederlandse staat. Zo kwam het gebied in beheer bij Staatsbosbeheer. Die liet het zoals het was. In 1961 nam Geldersch landschap en Geldersche kasteelen het kasteel in erfpacht. Het omliggende bos bleef bij Staatsbosbeheer. En die liet het weer lange tijd zoals het was. Enkele bomen werden een een aantal jaren geleden gekapt maar verder gebeurde er niets. Sinds kort is het bos overgegaan van Staatsbosbeheer naar een particuliere eigenaar. En vooralsnog is het enige wat er veranderd is, de bordjes bij de wandelpaden. De eigenaren wisselden maar de sneeuwklokjes en winterakonieten bleven en vermenigvuldigden.

En zo is het nu. De winterakonieten en sneeuwklokjes groeien en bloeien en vormen iedere winter, tot in het vroege voorjaar, tapijten van gele en witte bloemen. Het lijkt wel een kwekerij. En laten we hopen dat dat nog lange tijd zo zal blijven!

 

Tekst en foto's: Dirk Muller